Czy można oskarżyć członka rady nadzorczej spółki o przestępstwo nadużycia zaufania?

Hipoteza normy prawnej wyrażonej w art. 296 k.k. stanowi, że tzw. przestępstwa managerskiego może się dopuścić ten, kto jest obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy, do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Powyższe rodzi zasadne pytanie – czy także członek rady nadzorczej spółki może podlegać sankcji wynikającej z ww. przepisu? Czy w ogóle może on być zdolny podmiotowo do popełnienia przestępstwa nadużycia zaufania?

Jest bowiem jasne, że „typowymi” oskarżonymi o czyn z art. 296 k.k. są członkowie zarządu i prezesi przedsiębiorstw. Wynika to wprost z powierzonych im funkcji i uprawnień zarządczych.

Zobacz naszą ofertę dla: Prawo karne i karnoskarbowe

Źródłem prawa, o którym mowa w art. 296 k.k. dla członka rady nadzorczej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej, jest odpowiednio art. 219 k.s.h. i 382 i nast. k.s.h.

Na podstawie tych przepisów łatwo dostrzec, że rada nadzorcza jako organ ma charakter po pierwsze kolegialny, po drugie jak sama nazwa wskazuje nadzorczy (kontrolny), po trzecie w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – fakultatywny.

Należy podkreślić, że zgodnie z art. 219 § 2 k.s.h. – rada nadzorcza nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń, dotyczących prowadzenia spraw spółki. Jak wynika z przepisów dotyczących reprezentacji, ale także i pośrednio z powoływanego przepisu, to zarząd posiada uprawnienia do prowadzenia bieżących spraw spółki.

Podobnie sytuacja ma się w odniesieniu do spółki akcyjnej. Rada nadzorcza sprawuje nadzór nad działalnością spółki, co najwyżej ma ona uprawnienia do zawieszenia z ważnych powodów członków zarządu. Biorąc pod uwagę powyższe rozważania można śmiało powiedzieć, że w klasycznym modelu funkcjonowania przedsiębiorstw, członek rady nadzorczej nie może odpowiadać za przestępstwo z art. 296 k.k.

Trzeba wskazać jednak, że dopuszcza się hipotetyczną odpowiedzialność członka rady nadzorczej, za popełnienie przestępstwa nadużycia uprawnień i niedopełnienia obowiązków. Musi ona jednak mieć swoje źródło, w specjalnie delegowanych radzie nadzorczej uprawnieniach zarządczych. Niniejsze powinno odbywać się w formie zapisu w umowie spółki. Szeroko o powyższym wypowiedział się między innymi niewątpliwy autorytet w dziedzinie prawa, prof. Andrzej Zoll w komentarzu do Kodeksu Karnego.

aplikant adwokacki Mateusz Królikiewicz