Czy można odwołać darowiznę?

Darowizna jest szczególnym rodzajem umowy, przewidzianym w polskim prawie cywilnym. Jej przedmiotem jest przekazanie rzeczy lub pewnych praw na osobę obdarowaną, a podstawą najczęściej szczególnie bliska więź, łącząca darczyńcę i obdarowanego. Czy istnieje możliwość odwołania darowizny, a jeśli tak, to w jakich sytuacjach?

Czy prawo przewiduje możliwość odwołania darowizny?

Szczególność umowy o darowiźnie polega na tym, iż jest ona umową nieodpłatną. Jednakże prawo cywilne przewiduje sytuacje, w których darowiznę można odwołać. Możliwość ta zależy jednak od działań, jakie podejmuje obdarowany oraz od sytuacji majątkowej, w jakiej znajdzie się darczyńca.

Kiedy darowizna może zostać odwołana?

Możliwość odwołania darowizny zachodzi w przypadkach, które dotyczą sytuacji opisanych w poprzednim akapicie, a więc zachowania obdarowanego oraz sytuacji majątkowej darczyńcy.

Rażąca niewdzięczność obdarowanego względem darczyńcy

Pierwszym przypadkiem, kiedy można odwołać darowiznę, jest rażąca niewdzięczność obdarowanego. Dotyczy ona na przykład przemocy lub agresji wobec darczyńcy, a także zaniechania udzielania pomocy w przypadku jego choroby. Aby sąd uznał działanie obdarowanego za rażącą niewdzięczność, musi uznać, że działał on świadomie. Art. 898 kodeksu cywilnego przewiduje, że w takiej sytuacji o odwołanie darowizny można ubiegać się nie tylko darczyńca, ale w przypadku jego śmierci również jego spadkobiercy.

Pogorszenie się sytuacji majątkowej darczyńcy

W tym przypadku mówimy o sytuacji, w której w wyniku przekazania darowizny status majątkowy darczyńcy pogorszy się na tyle, że nie będzie on w stanie utrzymać się samodzielnie. Jednakże w tej sytuacji darowiznę można odwołać tylko wtedy, kiedy nie została ona jeszcze wykonana. Tutaj należy jednak wspomnieć o możliwych innych rozwiązaniach.

• Art. 897 k.c. mówi o tym, że jeśli po wykonaniu darowizny darczyńca popadł w niedostatek, wówczas obowiązkiem obdarowanego jest dostarczanie, w granicach istniejącego wzbogacenia, środków niezbędnych darczyńcy do utrzymania w ramach podstawowych potrzeb albo ciążących na nim obowiązków alimentacyjnych. W praktyce możemy zatem mówić o alimentach na darczyńcę, które są jednak ograniczone wartością wzbogacenia się w wyniku darowizny.
  
• Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2014 mówi o tym, że w sytuacji niedostatku jest dopuszczalne jest odwołanie darowizny jedynie w części, która umożliwia wyeliminowanie uszczerbku na majątku darczyńcy.

W jakiej formie można odwołać darowiznę?

Darowiznę można odwołać poprzez sporządzenie pisemnego oświadczenia przez darczyńcę. Skutkuje ono z chwilą dostarczenia go obdarowanemu.

W jakim terminie można odwołać darowiznę?

W przypadku chęci odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności darczyńca ma taką możliwość najpóźniej rok po dowiedzeniu się o zachowaniu obdarowanego, które jest podstawą do odwołania darowizny. W przypadku spadkobierców darczyńcy jest to rok od powzięcia tej informacji. Po przekroczeniu tego terminu darowizna nie może zostać odwołana.

Odwołanie darowizny a przebaczenie

Przebaczenie przez darczyńcę rażącej niewdzięczności wyłącza możliwość odwołania darowizny. Ważne jest jednak to, aby darczyńca posiadał zdolności do czynności prawnych, a w przypadku ich braku, aby przebaczenie nastąpiło po dokładnym rozeznaniu się w sprawie.

Czy obdarowany może nie zgodzić się na zwrot darowizny?

W sytuacji, kiedy obdarowany nie zgadza się z twierdzeniem, że jego zachowanie nie jest rażącą niewdzięcznością, może zakwestionować odwołanie, występując do sądu. W takich sytuacjach pomyślne rozwiązanie sprawy pomoże uzyskać adwokat – Wrocław to miejscowość, gdzie w podobnych sprawach doświadczenie mają adwokaci współpracujący z Dolnośląskim Holdingiem Prawnym.